Οι
φαινομενικά τυχαίες συνδέσεις που προκαλούν τους ανθρώπους νασκεφτούν ότι ο πλανήτης που ζούμε είναι «ένας μικρός κόσμος» μπορούν ναχρησιμοποιηθούν για να εξηγήσουν σχεδόν τα πάντα, από την παγκοσμιοποίησηέως την εξάπλωση μιας ασθένειας.
Τον Φεβρουάριο του 2003, ένας Κινέζος έφτασε αεροπορικώς στο Χονγκ Κονγκ, εγκαταστάθηκε σε ένα ξενοδοχείο και άθελά του άρχισε να εξαπλώνει έναν θανατηφόρο ιό σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πτήση του προερχόταν από τη νότια Κίνα, όπου μήνες νωρίτερα είχε εμφανιστεί μία παράξενη νέα μορφή γρίπης.
Μέσα σε λίγες ημέρες είχε μεταφερθεί στο νοσοκομείο με παρόμοια συμπτώματα. Πριν είχε προλάβει να μολύνει πάνω από μία δεκάδα ανθρώπους, οι οποίοι εν συνεχεία μετέδωσαν τον ιό στην Ταϊβάν, τη Σιγκαπούρη, το Βιετνάμ και τον Καναδά.
Μεταδοτικότητα SARS
Έπειτα από το αρχικό ξέσπασμα στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ της νότιας Κίνας, τον Νοέμβριο του 2002, ο υπεύθυνος ιός εξαπλώθηκε μέσω ενός Κινέζου, ο οποίος έφτασε στο Χονγκ Κονγκ τον Φεβρουάριο 2003. Εν συνεχεία, το Φαινόμενο του Μικρού Κόσμου άρχισε να λειτουργεί, δεδομένου ότι αυτοί που μολύνθηκαν από τον αρχικό ασθενή ταξίδεψαν αεροπορικώς στην Ταϊβάν, στο Βιετνάμ, στη Σιγκαπούρη και στον Καναδά, προκαλώντας τοπικές επιδημίες σε λίγες μόνο μέρες. Οι τοπικές επιδημίες με τη σειρά τους οδήγησαν στην εμφάνιση κρουσμάτων στην Ευρώπη και την Αυστραλία. Η ταχύτατη ανίχνευση νέων περιστατικών και η απομόνωση των ατόμων που είχαν μολυνθεί αναχαίτισε την επιδημία σε λίγους μήνες - έως τότε, 8.000 άνθρωποι είχαν προσβληθεί από την ασθένεια, εκ των οποίων σχεδόν ένας στους δέκα απεβίωσε.
Έως τα μέσα Μαρτίου, το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS) είχε προκαλέσει παγκόσμια επιφυλακή για τη δημόσια υγεία και είχε καταστεί ανατριχιαστικό παράδειγμα αυτού που οι επιστήμονες αποκαλούν Φαινόμενο του Μικρού Κόσμου (Small World Effect).
Ως κοινωνικό φαινόμενο είναι αρκετά γνωστό σε όλους μας. Αν μιλήσουμε με έναν άγνωστο σ’ ένα πάρτι, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα ανακαλύψουμε έναν κοινό φίλο ή συνάδελφο. Χαμογελώντας δια-πιστώνουμε: «Τι μικρός που είναι ο κόσμος!».
Κι όμως, όπως είναι φυσικό, ο κόσμος δεν είναι καθόλου μικρός: με περισσότερα από επτά δισεκατομμύρια ανθρώπους, ο κόσμος είναι τεράστιος. Κατά κάποιον τρόπο, το Φαινόμενο του Μικρού Κόσμου συνδέει τους ανθρώπους, φέρνοντάς τους πολύ κοντά.
Στην περίπτωση του ιού SARS, αυτό
εν δυνάμει είχε θανατηφόρες συνέπειες.
Η κατανόηση του φαινόμενου
είναι πλέον σημαντικός τομέας της έρευνας στην οικονομία, την ιατρική και το
μάρκετινγκ. Ίσως η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν ότι οι επιστήμονες χρειάστηκαν τόσο
καιρό για να το λάβουν σοβαρά υπόψη τους. Ενώ προφανώς είχε παρατηρηθεί εδώ και αιώνες από ανθρώπους που συνευρίσκονταν σε κοινωνικές εκδηλώσεις, μόλις τη δεκαετία του 1950, οι ερευνητές άρχισαν να ερευνούν τις ρίζες του. Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο μαθηματικός και κοινωνικός επιστήμονας Ανατόλ Ράποπορτ και οι συνεργάτες του ξεκίνησαν την έρευνα,
δημιουργώντας μια τεχνητή κοινωνία, την οποία θεώρησαν «δίκτυο» μεμονωμένων ατόμων, με τον καθένα να έχει τυχαίες διασυνδέσεις με τους υπολοίπους. Ορισμένες διασυνδέσεις ήταν άμεσες, φέρνοντας σε επαφή τους ανθρώπους που βρίσκονταν σε στενό κύκλο, εντός μικρών κοινοτήτων σε άλλες περιπτώσεις οι διασυνδέσεις παρατηρούνταν μεταξύ ανθρώπων που βρίσκονταν σε σχετικά μεγαλύτερη απόσταση.
Ο Ράποπορτ και οι συνεργάτες του ένιωσαν το ενδιαφέρον τους να αυξάνεται όταν ανακάλυψαν ότι το τυχαίο των δεσμών των ανθρώπων έκανε τη διαφορά στη δομή της τεχνητής κοινωνίας του πειράματος που διεξήγαγαν. Όταν οι δεσμοί αναπτύσσονταν με λιγότερο τυχαίο τρόπο, η κοινωνία έτεινε να κατακερματίζεται σε απομονωμένες μικρότερες κοινότητες, χωρίς σχέσεις με άλλους ανθρώπους σε άλλους τόπους. Ήταν μία πρώτη ένδειξη της καίριας σημασίας των τυχαίων συνδέσεων που υπήρχαν κατά τη μετατροπή ενός τεράστιου πληθυσμού σε «μικρό κόσμο».
Ας φανταστούμε μια κοινωνία την οποία απαρτίζουν ένα εκατομμύριο άνθρωποι, καθένας από τους οποίους έχει δεσμούς αποκλειστικά με δέκα ανθρώπους που ζουν σε κοντινή απόσταση. Αν κυκλοφορήσει μια φήμη, θα χρειαστούν δεκάδες χιλιάδες βήματα προκειμένου να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την κοινωνία, καθώς θα κινείται από τον έναν «περίγυρο» στον άλλον. Τώρα, ας φανταστούμε την ίδια κοινωνία, όπου και πάλι ο καθένας γνωρίζει δέκα ανθρώπους, αλλά αυτήν τη φορά κατοικούν οπουδήποτε σε αυτήν. Η φήμη εξαπλώνεται πολύ πιο γρήγορα, δεδομένου ότι μπορεί να εμφανιστεί με τυχαίο τρόπο οπουδήποτε. Μετά από κάθε νέα αφήγηση, ο αριθμός των ανθρώπων που γνωρίζουν τη φήμη αυξάνεται x10 - πρώτα στους 100, μετά στους 1.000 και ούτω καθεξής. Μετά από μόλις έξι νέες αφηγήσεις, όλοι θα έχουν ακούσει τη φήμη, χάρη στις τυχαίες συνδέσεις. Όλα αυτά είναι πολύ εντυπωσιακά, με τη διαφορά ότι ο πραγματικός κόσμος δεν είναι έτσι. Έχουμε δεσμούς που δεν είναι ούτε εντελώς τυχαίοι ούτε εντελώς τοπικού χαρακτήρα, αλλά μείγμα και των δύο. Γιατί, λοιπόν, συμβαίνει τόσο συχνά να ανακαλύπτουμε ότι ζούμε σ’ έναν «μικρό κόσμο»;
Το 1959, δύο Ούγγροι μαθηματικοί, ο Πολ Έρντος και ο Αλφρεντ Ρένυι, έδειξαν ότι αρκούν μερικές τυχαίες συνδέσεις για να κάνουν μια μεγάλη διαφορά. Για παράδειγμα, σε 100 άτομα είναι δυνατόν να σχηματιστούν δεσμοί μεταξύ σχεδόν όλων, με την ύπαρξη τυχαίων επαφών μεταξύ μίας και μόνο δεκάδας ανθρώπων. Για την επίτευξη του ίδιου αποτελέσματος με συστηματικό τρόπο απαιτούνται 4.950 επαφές.
Ενώ η προσέγγιση των Έρντος και Ρένυι κατέδειξε την ισχύ των τυχαίων συνδέσεων, χρειάστηκε ένα ιδιαίτερα πείραμα, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1967, για να αποδείξει ότι ζούμε σε έναν «μικρό κόσμο». Ο Στάνλεϊ Μίλγκραμ, ένας νεαρός καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ήθελε να μετρήσει το μέγεθος των κοινωνικών δικτύων μας - πόσους άνθρωποι έχουμε φίλους, πόσους γνωρίζουμε ως φίλους φίλων και ούτω καθεξής. Για να το εξακριβώσει, ταχυδρόμησε πακέτα σε 100 ανθρώπους στη Νεμπράσκα και στο Κάνσας, ζητώντας τους να τα αποστείλουν σε ένα πρόσωπο-στόχο στη Μασαχουσέτη.
Ακούγεται αρκετά απλό, με τη διαφορά ότι οι παραλήπτες δεν γνώριζαν την πόλη όπου το πρόσωπο - στόχος ζούσε - γνώριζαν μόνο το όνομά του, το επάγγελμά του και μερικά άλλα στοιχεία του. Ο Μίλγκραμ ζήτησε από τους παραλήπτες να αποστείλουν το πακέτο σε οποιονδήποτε γνώριζαν με το μικρό του όνομα, ο οποίος θα είχε περισσότερες πιθανότητες να παραδώσει το πακέτο στον προορισμό του.
ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό. Τα πακέτα συνήθως έφταναν στο πρόσωπο-στόχο έπειτα από πέντε προωθήσεις-αποστολές. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Μίλγκραμ επανέλαβε το πείραμά του, με παρόμοια αποτελέσματα. Απ’ ό,τι φάνηκε, όλοι οι κάτοικοι των Ηνωμένων Πολιτειών μπορούσαν να προσεγγιστούν μέσω μόνο πέντε διαδοχικών ταχυδρομικών αποστολών.
Οι συνέπειες ήταν ακόμη πιο εκπληκτικές. Αν πέντε διαδοχικές ταχυδρομικές αποστολές ήταν αρκετές για να φτάσει κανείς σε οποιονδήποτε σε μια χώρα όπου ζουν πάνω από 200 εκατομμύρια άνθρωποι, τότε οι άνθρωποι γνωρίζουν περίπου 50 άλλου 5 αρκετά καλά για να του 5 αποστείλουν την επιστολή. Και αν ο καθένα$ από τα 200 εκατομμύρια άτομα γνωρίζει άλλα 50 άτομα, αυτό σημαίνει ότι μόνο μία ακόμη ταχυδρομική αποστολή θα ήταν αρκετή για να φτάσει κανείς σε δέκα δισεκατομμύρια ανθρώπους δηλαδή σε περισσότερους ανθρώπους απ’ όσους αποτελούν τον πληθυσμό του πλανήτη.
Η ανακάλυψη του Μίλγκραμ αργότερα επιβεβαιώθηκε από ερευνητές της Microsoft, οι οποίοι ανέλυσαν τις διαδρομές άμεσων μηνυμάτων (IM) που κυκλοφόρησαν σε όλο τον κόσμο κατά τη διάρκεια ενός μήνα το 2006 και διαπίστωσαν ότι ο καθένας από εμάς συνήθως συνδέεται με όλους τους άλλους με όχι περισσότερους από επτά ενδιάμεσους ανθρώπους.
Η ανακάλυψη του Μίλγκραμ έγινε αστικός θρύλος και έδωσε το όνομά του στο θεατρικό έργο Six Degrees of Separation του Αμερικανού συγγραφέα Τζον Γκουέρ, στο οποίο ένας από τους χαρακτήρες λέει: «Όλοι οι άνθρωποι σε αυτόν τον πλανήτη απέχουν μεταξύ τους μόλις έξι ανθρώπους. Έξι βαθμοί διαχωρισμού. Είναι μια αξιοσημείωτη σκέψη».
Ήταν μια φράση που κόλλησε στο μυαλό του Ντάνκαν Γουάτς, ενός εικοσιπεντάχρονου διδακτορικού φοιτητή στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης. Το 1995 μελετούσε τους μαθηματικούς συσχετισμούς του κελαηδήματος των τριζονιών και είχε συναντήσει ένα πρόβλημα: πώς τα τριζόνια που κελαηδούν συντονίζονται το ένα με το άλλο τόσο γρήγορα; Ακούει το κάθε τριζόνι όλα τα υπόλοιπα ή μόνο αυτά που βρίσκονται πιο κοντά του;
Τότε ο Γουάτς θυμήθηκε αυτό που του είχε πει ο πατέρας του, ότι κάθε άνθρωπος στον κόσμο απέχει μόλις έξι χειραψίες από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Γουάτς αναρωτήθηκε αν το ίδιο φαινόμενο θα μπορούσε να συνδέεται με την ταχύτητα με την οποία τα τριζόνια αρχίζουν να το τραγούδι τους σε πλήρη συμφωνία μεταξύ τους. Η χρήση ενός αστικού μύθου για την επίλυση ενός σοβαρού βιολογικού μυστηρίου αποτελεί -το λιγότερο- αντισυμβατική προσέγγιση και ο Γουάτς ήταν κάπως νευρικός όταν πρότεινε την ιδέα στον επιβλέποντα της διατριβής του, τον μαθηματικό Στίβεν Στρόγκατζ.
Ωστόσο, ο Στρόγκατζ θεώρησε την ιδέα ενδιαφέρουσα, κι έτσι οι δυο τους άρχισαν να συνεργάζονται. Τον Ιούνιο του 1998 δημοσίευσαν μία έρευνα στην οποία συνόψιζαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Nature - με αυτήν την κίνησή τους δημιούργησαν μια νέα επιστήμη: «Το Φαινόμενο του Μικρού Κόσμου».
Οι Γουάτς και Στρόγκατζ για πρώτη φορά απέδειξαν τη δύναμη ενός μικρού αριθμού τυχαίων συνδέσμων, οι οποίοι μπορούσαν να μετατρέψουν έναν εκτεταμένο κόσμο σε μικρό κόσμο. Η επιτυχία τους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους υπολογιστές. Σε αντίθεση με τους θεωρητικούς της δεκαετίας του 1950, οι Γουάτς και Στρόγκατζ χρησιμοποίησαν τη δύναμη των υπολογιστών για να δημιουργήσουν ακριβείς προσομοιώσεις του πραγματικού κόσμου, με τις οικείες κοινότητες και τις τυχαίες συνδέσεις.
Δημιούργησαν μια τεχνητή «κοινωνία» 1.000 μονάδων, καθεμία από ης οποίες ήταν συνδεδεμένη με μια «ομάδα» δέκα «φίλων». Διαπίστωσαν ότι, αν κάθε «ομάδα» αποτελούνταν αποκλειστικά από κοντινούς γείτονες, απαιτούνται εκατοντάδες βήματα για να μεταβούμε από το ένα σημείο στο άλλο. Όμως, όταν έσπασαν μόλις 1 από τους 100 στενούς δεσμούς και τον μετέτρεψαν σε τυχαίο, ο αριθμός των βημάτων που απαιτούνταν μειώθηκε δέκα φορές - με τις περισσότερες από τις «ομάδες» να παραμένουν σε στενή διασύνδεση.
ΛΕΞΙΚΟ ΟΡΩΝ
ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ
Μια
ομάδα από αντικείμενα ή άτομα που συνδέονται μεταξύ τους με εντελώς κανονικό
τρόπο· για παράδειγμα, η γνωριμία με τον γείτονα της διπλανής πόρτας. Στην
περίπτωση αυτή απαιτούνται, συνήθως, πολλά βήματα προκειμένου ένα άτομο της
«γειτονιάς» να συνδεθεί με οποιοδήποτε άλλο στον κόσμο.
ΤΥΧΑΙΟ ΔΙΚΤΥΟ
Μια
ομάδα από αντικείμενα ή άτομα που συνδέονται το ένα με το άλλο εντελώς τυχαία.
Για παράδειγμα, τα ζώδια των ανθρώπων που αναφέρονται με αλφαβητική σειρά σε
έναν τηλεφωνικό κατάλογο. Οι τυχαίες συνδέσεις, συνήθως, απαιτούν σχετικά λίγα
βήματα προκειμένου να επιτευχθεί η σύνδεση κάθε ατόμου με οποιοδήποτε άλλο.
ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Ο
τύπος του δικτύου του οποίου οι συνδέσεις είναι εν μέρει κανονικές και εν μέρει
τυχαίες. Το αποτέλεσμα είναι, συνήθως, πολλές ομάδες με στενές σχέσεις μεταξύ
των μελών τους (γεγονός που οφείλεται στις τακτικές επαφές), οι οποίες μπορεί
να προσεγγιστούν μετά από σχετικά λίγα βήματα, χάρη στις τυχαίες συνδέσεις.
ΒΡΑΧΥΚΥΚΛΩΜΑ
Οι Γουάτς και Στρόγκατζ είχαν, εντέλει, καταφέρει να αποκαλύψουν πώς ένας πλανήτης με 6,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους συχνά φαίνεται σαν ένας μικρός κόσμος. Ενώ οι περισσότεροι από τους φίλους μας μπορεί να ανήκουν στη δική μας μικρή κοινότητα, τυχαίες συναντήσεις μάς έχουν δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε ενδιαφέροντες ανθρώπους από άλλα μέρη. Αυτή η μικρή ομάδα τυχαίων συνδέσεων βραχυκυκλώνει την απεραντοσύνη του πλανήτη και τον μετατρέπει σε «μικρό κόσμο».
Οι Γουάτς και Στρόγκατζ αποκάλυψαν την ίδια επίδραση και σε άλλες «κοινωνίες».
Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων των ηθοποιών και των ταινιών τους, έδειξαν ότι το Χόλιγουντ είναι άλλος ένας «μικρός κόσμος». Κατά μέσον όρο, κάθε ηθοποιός μπορεί να συνδέεται με οποιονδήποτε άλλον μέσω μόλις τεσσάρων ενδιάμεσων ταινιών. Και πάλι, η αιτία έγκειται στην ύπαρξη συνδέσεων που δημιουργούνται από ηθοποιούς με ποικίλο ρεπερτόριο, όπως ο Ροντ Στάιγκερ, ο οποίος εμφανίστηκε σε έναν τεράστιο -τυχαίο- αριθμό ταινιών. Φανατικοί σινεφίλ είχαν άθελά τους εξερευνήσει αυτές τις σχέσεις συμμετέχοντας στο παιχνίδι “Six Degrees Of Kevin Bacon”, όπου ένας ηθοποιός έπρεπε να συνδέεται με έναν άλλο μέσω του μικρότερου αριθμού ταινιών.
Αλλά αν συνδέσουμε έναν ηθοποιό όπως ο Ροντ Στάιγκερ, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο εύκολα.
Η έρευνα των Γουάτς και Στρόγκατζ προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον για την εξεύρεση και άλλων περιπτώσεων του φαινομένου που αφορούν την πραγματική ζωή, από το νευρικό σύστημα των σκουληκιών έως το δίκτυο των υπολογιστών που απαρτίζουν το ίντερνετ - υπάρχουν πολλοί μεταξύ τους διαφορετικοί «μικροί κόσμοι».
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Οι συνέπειες είναι συχνά εντυπωσιακές. Για παράδειγμα, το Φαινόμενο του Μικρού Κόσμου διατηρεί το διαδίκτυο σε λειτουργία, παρά το γεγονός ότι κάθε στιγμή περίπου 3% των υπολογιστών που παίζουν τον κρίσιμο ρόλο των ρυθμιστών της κυκλοφορίας δεδομένων είναι εκτός λειτουργίας - χάρη στην ύπαρξη τυχαίων συνδέσμων.
Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά, την οποία ξαφνικά ανακάλυψαν πάνω από 100 εκατομμύρια καταναλωτές, όταν το 2003 βασικοί εθνικοί κόμβοι αρκετών δικτύων ενέργειας «έπεσαν» μετά από μια σειρά φαινομενικά ασήμαντων περιστατικών. Παρόμοιο αποτέλεσμα παρατηρείται και στον οικονομικό κλάδο, όπου εταιρείες, οι οποίες εκ πρώτης όψεως δεν σχετίζονται με την αιτία μιας οικονομικής αναταραχής, μπορεί να υποστούν τις συνέπειες.
Έχει αποδειχθεί ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις σχηματίζουν έναν «μικρό κόσμο», στον οποίο φαινομενικά άσχετες μεταξύ τους εταιρείες βρίσκονται σε επαφή με σχετικά λίγες συνδέσεις. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τον επιχειρηματικό κόσμο να ξεπερνά τις οικονομικές καταιγίδες που ανέκαθεν επηρεάζουν ένα μέρος των επιχειρήσεων - την ίδια στιγμή ενδέχεται να αποτελέσει και πρόβλημα αν μία εταιρεία που έχει ζωτικό ρόλο στον κλάδο της, με περισσότερες ή λιγότερες τυχαίες συνδέσεις, αντιμετωπίσει προβλήματα.
Το φαινόμενο του Μικρού Κόσμου έχει αποδειχθεί σημαντικό για την κατανόηση της εξάπλωσης των ασθενειών. Οι επιστήμονες παραδοσιακά επικεντρώνονται στη μολυσματικότητα της νόσου για να προβλέψουν τον τρόπο εξάπλωσης των επιδημιών.
Το φαινόμενο του Μικρού Κόσμου δείχνει ότι η φύση της κοινωνίας στην οποία ξεσπά η επιδημία μπορεί να καθορίσει και τις εξελίξεις. Μελέτες που δημοσιεύτηκαν το 2001 από τον Αργεντινό μαθηματικό Ντάμιαν Ζάνετ δείχνουν ότι, αν μόλις το 20% του πληθυσμού έχει τυχαίες επαφές με ανθρώπους πέρα από τον τόπο της πρώτης εκδήλωσης της αρρώστιας, ένα μικρό ξέσπασμα μπορεί κάλλιστα να μετατραπεί σε επιδημία.
Ο εντοπισμός των φορέων που μεταφέρουν τη νόσο, όπως οι πόρνες σε μεγάλες πόλεις ή οι ανεύθυνοι τουρίστες, συχνά αποτελεί το κλειδί προκειμένου οι αρχές να περιορίσουν και να σταματήσουν μια επιδημία.
Το ίδιο σκεπτικό έχει οδηγήσει ειδικούς του μάρκετινγκ να στραφούν σε διαμορφωτές της κοινής γνώμης, από την Οπρα Γουίνφρεϊ έως έναν εξειδικευμένο blogger, με την πεποίθηση ότι τα τεράστια δίκτυα επαφών τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών σε νέα προϊόντα.
Όμως, μια νέα έρευνα από τον Ντάνκαν Γουάτς έδειξε ότι ο ρόλος αυτών των «διαμορφωτών κοινής γνώμης» δεν είναι τόσο σημαντικός όσο πιστεύουν οι ειδικοί του μάρκετινγκ. Χρησιμοποιώντας προσομοιώσεις στον υπολογιστή, ο Γουάτς έδειξε ότι λίγο πολύ ο καθένας μπορεί να πυροδοτήσει μια τάση που μπορεί να εξαπλωθεί με ταχύτητα, αλλά μόνο αν οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να τη δεχτούν.
Αυτό μπορεί να εξηγήσει, για παράδειγμα, το λόγο για τον οποίο κάποιες ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού μπορεί να κάνουν την έκπληξη και να αποτελέσουν εισπρακτική επιτυχία, όπως το ντοκιμαντέρ Το ταξίδι τον αυτοκράτορα (2005), ενώ πολυαναμενόμενες ταινίες όπως o “απίθανος Halk” του Ανγκ Λι ήταν μεγάλη αποτυχία. Με άλλα λόγια, η δημοτικότητα δεν μεταδίδεται μέσω ενός «μικρού κόσμου», όπως μια ασθένεια.
Η κατανόηση αυτών των λεπτών πτυχών του φαινομένου είναι πιθανόν να οδηγήσει σε ακόμα περισσότερες αποκαλύψεις, ακόμα περισσότερες εκπλήξεις για την επίδραση της προσέγγισης του Φαινομένου του Μικρού Κόσμου, αλλά και στην παροχή περαιτέρω αποδείξεων ότι αυτό το για πολλούς άνευ σημασίας κοινωνικό φαινόμενο είναι πολύ σημαντικό.
ΠΗΓΕΣ :
• Six Degrees: The Science of A Connected Age ( by Duncan J Watts )
• Nexus: Small Worlds And The Groundbreaking Theory Of Networks ( by Mark Buchanan )
• 20 Μεγάλες ιδέες για την κατανόηση της ζωής και του Σύμπαντος ( by Robert Matthews )
• Small World Effect https://www.nature.com/articles/s41598-020-62597-5
• Ανατόλ Ράποπορτ https://en.wikipedia.org/wiki/Anatol_Rapoport
• Πολ Έρντος https://el.wikipedia.org/wiki/Πολ_Έρντος
- Αλφρεντ Ρένυι
• Στάνλεϊ Μίλγκραμ https://en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Milgram
• Ντάνκαν Γουάτς https://en.wikipedia.org/wiki/Duncan_J._Watts
• Στίβεν Στρόγκατζ https://en.wikipedia.org/wiki/Steven_Strogatz
